In het artikel 'Ziek? Kom in beweging' (Margriet; Arnoud Kluiters) leggen drie erkende sportartsen (Tessa Backhuijs, Goof Schep en Maarten Nijkrake) uit waarom het belangrijk is voorafgaand aan je behandeling, tijdens chemo en na afloop van je behandelingen te (blijven) bewegen. Gelukkig vindt er steeds meer onderzoek plaats op basis waarvan sportbegeleiders hun adviezen kunnen baseren. Zo heeft onder andere dit onderzoek naar darmkankerpatienten het belang aangetoond van een goede conditie voorafgaand aan de operatie. Een recent onderzoek dat het belang van bewegen tijdens chemotherapie heeft aangetoond is de PACES studie.
Klik op onderstaande balken om meer te lezen over wat bekend is in onderzoek naar bewegen in jouw fase van de behandeling/omgaan met kanker.
Waarom bewegen voorafgaand aan je operatie of behandeling
In het artikel in Margriet wordt deze uitleg gegeven over waarom het belangrijk is aan je conditie te werken voordat je aan je behandeling begint: “Zelfs van gezonde mensen is bekend dat hun conditie fors achteruitgaat na twee weken platliggen. Het lichaam kan na zo’n inactieve periode tien tot dertig procent minder zuurstof opnemen. Vooral de spierkracht en conditie van de spieren nemen af. Hart en longen moeten hierdoor harder werken en na het beklimmen van nauwelijks vijftien traptreden sta je te hijgen als een paard. De weerstand neemt af en de gevoeligheid voor een volgende infectie, ontsteking of ander ongemak ligt op de loer. […] Artsen willen patiënten niet alleen het bed uit hebben, ook proberen ze hun conditie te verbeteren voorafgaand aan een ingreep of behandeling. Kort voor een opname, chemotherapie of bestraling zijn er vaak al meerdere klachten en een erg verslechterde conditie. Vervolgens trek je tijdens de operatie of behandeling nóg een jasje uit. Vanuit die grote achterstand moet je daarna revalideren en weer op krachten komen. Reden dus om patiënten al met een betere conditie de behandeling in te laten gaan.”
Belang van bewegen tijdens chemotherapie
Ook waarom het belangrijk is om tijdens chemo te blijven bewegen wordt in het artikel in Margriet uitgelegd: Vooral de spieren zijn kwetsbaar voor chemotherapie, terwijl spieren juist moeten bijdragen aan het herstel. Dat komt door de rol die eiwit bij het herstel speelt. De eiwitvoorraad van ons lichaam zit in onze spieren. Eiwitten zijn belangrijk voor onze weerstand en ons herstelvermogen. Achteruitgang van de spieren leidt dus ook tot daling van de weerstand en het herstelvermogen van je lichaam.
Revalideren na chemotherapie en andere behandelingen bij kanker
Met revalidatie door te bewegen en sporten na chemotherapie is ervaring opgedaan in het speciale programma (psychosociale begeleiding en conditie- en spieropbouw in een groep) Herstel en Balans. Dat programma is in 2016 opgeheven. Het richtte zich niet alleen op het verbeteren van je conditie, maar ook op je psycho-sociale herstel. Inmiddels is bekend dat wat patiënten melden als 'aanhoudende vermoeidheid na kanker' een combinatie kan zijn van fysieke vermoeidheid, mentale vermoeidheid en bijwerkingen of gevolgen van je behandelingen. Het onderzoek op dit terrein richt zich onder andere op de vraag of bewegen-na-kanker-programma's helpen bij het af laten nemen van de vermoeidheid. Het antwoord is 'ja', maar het hoe en wat het best werkt bij wie is nog onderwerp van onderzoek. Op de pagina Revalideren en sporten op deze site staan enkele links verzameld van actuele hulpaanbieders in bewegen na kanker. Neem ook even contact op met je zorgverzekering om na te vragen wat zij wel en niet vergoeden.
Aanvullende kennis over training in combinatie met bijwerkingen of andere ziektebeelden
Bewegen bij kanker is dus echt nog een onderwerp in ontwikkeling. We weten nu wel dat patiënten er baat bij hebben als ze blijven bewegen, maar hoe intensief moet die training bijvoorbeeld zijn als de bijwerkingen van je behandelingen beginnen op te spelen? Er loopt een onderzoek dat hier inzicht in wil opdoen, en dat inzicht wil delen met fysiotherapeuten die zijn aangesloten bij Onconet. Het onderzoek richt zich op bijwerkingen als lymfoedeem, afname van witte bloedcellen, vermoeidheid en misselijkheid. Ook wordt onderzocht op welke manier de training moet worden aangepast als je behalve borstkanker nog een andere ziekte of aandoening hebt (comorbiditeit). Voorbeelden daarvan zijn hoge bloeddruk, suikerziekte, gewrichtsproblemen (bv. artritis), COPD en obesitas (zwaar overgewicht). Ga dus niet zomaar met elke fysiotherapeut in zee die je met een gestandaardiseerd programma wil laten bewegen. Vraag goed na of hij ook verstand heeft van wat er nog meer bij je speelt.
Bewegen vanwege botontkalking of osteoporose door anti-hormoontherapie
Ben je in de overgang gebracht als gevolg van je behandelingen? Door te bewegen belast je je lichaam. Lichaamsbelasting is belangrijk om de kans op osteoporose of botontkalking te verkleinen.
Moment van bewegen en effect op spieropbouw
Steeds meer onderzoek toont aan dat het moment waarop je gaat bewegen, afgestemd op het moment waarop je eiwitten eet, van belang is voor de spieropbouw van je lichaam. In het artikel Eet je sterk, maar loop zelf even naar de keuken in NRC (auteur Wouter Voormolen, hoogleraar Luc van Loon) wordt uitgelegd dat je door actief te bewegen voordat je eet en nadat je eet, je lichaam 'op het idee kunt brengen' dat het de eiwitten om moet zetten in spierontwikkeling.
Advies over wat en hoe je het beste kunt eten als je de conditie van je lichaam wilt verbeteren
In het artikel 'Wat moet je eten als je uit het ziekenhuis komt' (Aliette Jonkers, Volkskrant) wordt uitgelegd waarom voldoende eten belangrijk is als je moet herstellen van chemo en operatie, en dat je juist andere dingen moet eten dan we normaliter onder gezond verstaan. In een ander artikel bespreekt ze het belang om op vaste tijdstippen te eten.
Bewegen om kans op hartklachten als laat gevolg bij Hodgkin te verkleinen
Uit onderzoek blijkt dat Hodgkinpatiënten 10 tot 40 jaar na behandeling een verhoogde kans op hartklachten hebben. 3 uur per week bewegen (intensief) kan dit risico aanzienlijk terugdringen. Meer weten? Kijk op de website van de Later poli voor Hodginpatiënten.
